Borba protiv raka, naročito u metastatskoj fazi, predstavlja jedan od najvećih izazova moderne medicine. Iako su radioterapija i hemoterapija efikasni u uništavanju primarnih tumora, zloćudne ćelije često uspevaju da uđu u krvotok i formiraju nove metastatske lezije u različitim organima.
Ovaj fenomen značajno smanjuje šanse pacijenata za preživljavanje i čini lečenje kompleksnim i nepredvidivim procesom, koji mnogi naučnici porede sa „igrom u kojoj svaki novi tumor mora biti eliminisan pojedinačno“.
Naučna potraga za rešenjem: Fokus na cirkulišuće tumorske ćelije
Jedno od ključnih rešenja za poboljšanje prognoze pacijenata je pronalaženje metoda koji ciljano eliminišu cirkulišuće tumorske ćelije (CTCs), koje su glavni uzročnici metastaza.
Još 2019. godine, istraživači sa Švajcarskog federalnog tehnološkog instituta (ETH Zurich) testirali su preko 2400 različitih jedinjenja u laboratorijskim uslovima kako bi identifikovali one koji mogu efikasno delovati na CTCs.
Među testiranim supstancama, posebno se istakao digoksin, prirodni spoj dobijen iz biljke naprstak (Digitalis purpurea), koji se već dugo koristi u kardiologiji za lečenje srčane insuficijencije i atrijalne fibrilacije.
Klinička studija: Prvi koraci ka primeni kod onkoloških pacijenata
U novijoj kliničkoj studiji, istraživači su testirali efekat digoksina na pacijentkinje sa metastatskim rakom dojke.
Eksperiment je sproveden na devet pacijentkinja, koje su tokom jedne sedmice primale niske doze digoksina. Rezultati su pokazali da se broj ćelija unutar cirkulišućih tumorskih klastera u proseku smanjio za 2,2 puta.
Iako bi ova brojka mogla delovati skromno, važno je razumeti da su ovi klasteri već vrlo mali, a njihova veličina direktno utiče na sposobnost stvaranja novih metastaza. Nikola Aćeto, vodeći autor studije, objašnjava:
„Metastaziranje raka dojke u velikoj meri zavisi od cirkulišućih tumorskih klastera. Što su oni veći, to je veća verovatnoća da će se rak uspešno širiti kroz organizam.“
Mehanizam delovanja digoksina: prekidanje tumorskih klastera
Naučnici su otkrili da digoksin deluje blokiranjem natrijum-kalijumskih pumpi na membranama tumorskih ćelija, što dovodi do prekomernog nakupljanja kalcijuma unutar ćelija.
Ovaj proces destabilizuje veze između ćelija unutar tumorskog klastera, prisiljavajući ih da se razdvoje i smanjujući njihovu sposobnost da formiraju nove metastaze.
Ono što je posebno značajno jeste da ovaj metod može da se kombinuje sa postojećim terapijama – dok hemoterapija i radioterapija ciljaju primarni tumor, digoksin sprečava njegovo dalje širenje putem krvotoka.
Perspektive i sledeći koraci u istraživanju
Iako se radi o maloj studiji, rezultati su vrlo obećavajući. Još jedna velika prednost je činjenica da se digoksin već koristi u medicini, što znači da mu je profil bezbednosti dobro proučen.
To može značajno ubrzati proces njegovog odobrenja za primenu u onkologiji, za razliku od potpuno novih lekova koji prolaze dugotrajan proces provere i kliničkih ispitivanja.
Osim njegovog potencijalnog antitumorskog efekta, prethodne studije su ukazale na dodatne korisne efekte digoksina, kao što su:
Smanjenje zapaljenja, što može pomoći u borbi protiv hroničnih inflamatornih procesa koji prate rak.
Podsticanje gubitka težine, što može biti korisno kod pacijenata kod kojih se gojaznost smatra faktorom rizika.
U budućim istraživanjima, naučnici planiraju da modifikuju molekul digoksina kako bi ga učinili još efikasnijim protiv metastaza. Takođe, planira se proširenje kliničkih ispitivanja na druge vrste raka koje su sklone metastaziranju, poput raka pluća, prostate i pankreasa.
Potencijalna prekretnica u lečenju metastatskog raka
Ako dalja ispitivanja potvrde ove rezultate, terapija digoksinom bi mogla postati značajno oružje u borbi protiv metastaza.
Umesto da se borba protiv raka svodi na konstantno uklanjanje novih tumora, ovaj metod nudi strategiju preventivnog delovanja – razbijanjem tumorskih klastera pre nego što se formiraju nove metastaze.
Iako je još rano za konačne zaključke, studija pokazuje da bi stariji lek iz kardiologije mogao dobiti novu ulogu u onkologiji, pružajući nadu pacijentima sa teškim oblikom raka.
Nastavak istraživanja i kliničkih ispitivanja pokazaće da li će digoksin zaista postati deo standardnih protokola u lečenju metastatskih karcinoma.
Webtribune.rs
Najnovije i najvažnije vesti i analize na našem Telegramu – Prijavi se
