Ugljaninov poziv Pacoliju i njegova ranija poseta Prištini povodom dana jednostranog proglašenja nezavisnog Kosova za poznavaoce prošlosti i sadašnjih prilika na području Stare Raške uopšte nije nikakvo iznenađenje. To je deo kontinuiranih separatističkih aktivnosti Bošnjačkog Nacionalnog Veća u Novom Pazaru.
Postoji kontinuitet u težnji da se prostor Stare Raške, koji se često identifikuje sa nekadašnjim Novopazarskim sandžakom, koji je bio mnogo manji, konstituiše kao neki prostor sa posebnim identitetom, a potom da se priključi nekoj od susednih zemalja ili pristane uz bilo kojeg okupatora.
[adsenseyu1]
Po zamisli i željama tih protagonista taj prostor bi trebao da uvek razdvaja Srbiju i Crnu Goru. Takođe, u sadašnjim uslovima, trebao bi da služi i kao koridor ili veza sa drugim teritorijama na kojima živi većinski ili značajan broj muslimana, sadašnjih Bošnjaka.
Možda u perspektivi i do nikada ne prežaljene Turske. To je u određeno vreme odgovaralo i nekadašnjoj Austro-Ugarskoj kojoj je Srbija bila stalna prepreka u njenom prodiranju u unutrašnjost Balkana i njenoj direktnoj vezi na Levantu sa Osmanskom Turskom. Suština je bila u tome da se po svaku cenu spreči izlaz sve moćnije Rusije na Sredozemlje.
Taj kontinuitet počinje od Berlinskog kongresa 1878.godine kada je tadašnji Novopazarski sandžak ostavljen kao tampon zona između Srbije i Crne Gore sa dalekosežnim austrougarskim planovima i računima oko stvaranja albanske države koja bi bila prepreka izbijanju Srbije na Jadransko more, a time i jedne od mogućnosti da se Rusija pojavi kao pomorska sila na jednom toplom moru.
Protiv Srbije i Crne Gore nastupio je period beskrupulozne propagande o njihovim navodnim osvajačkim planovima kao da se može osvajati istorijska i nacionalna teritorija i porobljavati svoj sopstveni narod.
Tom propagandom i silnim novcem su posebno animirani razvlašćeni sloj aga, begova i trgovaca kao i veliki deo uleme i veoma retke svetovne inteligencije. Pripreman je teren za neko, za njih, bolje vreme. I dalje postoji s polja podsticanje i širenje mržnje i animoziteta prema Srbiji kao državi i srpskoj pravoslavnoj populaciji.
Pobedama srpske i crnogorske vojske u Prvom balkanskom ratu 1912.godine taj je prostor bio oslobođen i utvrđena je zajednička granica između ove dve naše države. To je poremetilo planove Austro-Ugarske pa je ona zamalo tada napala Srbiju, čemu se Rusija oštro suprotstavila. Ipak, konačno su tada uspeli da stvore albansku državu što će na Balkanu poremetiti ionako složene međunacionalne i međukonfesionalne odnose.
Kao što je poznato ubrzo su i Srbija i Crna Gora bile napadnute 1914.godine čime je počeo Veliki rat 1914-1918.godine. Okupirajući ove naše države okupator je vratio u život anahrone feudalne odnose predstavljajući se kao oslobodilac i prijatelj muslimana obećavajući i čvrste veze sa Bosnom i Turskom koristeći taj verski faktor na koji su muslimani uvek bili osetljivi.
U režiji okupatorskih vlasti i uz asistenciju njihovih oficira u Sjenici je održana i konferencija u avgustu 1917.godine na kojoj je usvojena rezolucija ili deklaracija o izdvajanju prostora nekadašnjeg Novopazarskog sandžaka iz Srbije i Crne Gore i njegovom pripajanju Bosni i Hercegovini, zapravo Austro-Ugarskoj. Po toj Rezoluciji eventualno je prihvatana samouprava ukoliko izdvajanje trenutno nebi bilo moguće. Tada nijedna od ove dve opcije nije mogla da se sprovede u život.
Ali, odluke te Rezolucije nikada nisu zaboraljene i čekale su „neko bolje vreme“. To vreme je nastupilo krajem 1943.godine. Tada se u partizanskom rukovodstvu pojavila ideja o mogućnosti da se taj prostor na neki način teritorijalno i politički posebno organizuje. Tu ideju su podržali i najviši organi KP i Vrhovnog štaba NOV i PO Jugoslavije uz obrazloženje da će na taj način privući muslimane u velikom broju na stranu NOP što se nije desilo, jer su u velikoj većini muslimani bili protiv i komunističkih i ravnogorskih ideja.
U Pljevljima je u novembru 1943.godine osnovano Zemaljsko Antifašističko Veće Narodnog Oslobođenja Sandžaka (ZAVNOS ili ASNOS) sa mnogim elementima teritorijalne i političke autonomije. Ubrzo se uvidelo da je to bila velika politička greška čije posledice postoje i danas.
Veliko je pitanje da li su komunisti to učinili znajući za Sjeničku rezoluciju ili se to slučajno uklapalo u njene odluke ili je to bio samo deo ostvarivanja programa Kominterne i CK KPJ o razbijanja jedinstvene jugoslovenske i srpske teritorije zbog navodnog srpskog hegemonizma?!
Još na početku Drugog svestog rata, tokom 1941.godine, pored te tzv.bosanske opcije pojavila se i tzv.albanska opcija. Jedan deo političke elite je bio za priključenje tog celog prostora Bosni i Hercegovini, zapravo Pavelićevoj Nezavisnoj Državi Hrvatskoj. Drugi deo se zalagao za priključenje tzv.Velikoj Albaniji istočnog dela Stare Raške (Novi Pazar, Tutin, Sjenica, Rožaje, Plav, Gusinje).
Na kraju su to pitanje trenutno rešili okupatori Nemci i Italijani razgraničenjem svojih okupacionih zona ostavljajući stalnu mogućnost povampirenja takvih opcija. Od početka devedesetih godina 20.veka pa do danas te opcije su čas jedna čas druga skoro u stalnoj igri. Jedino se ne pominju, ali se ne zaboravljaju, kada je neko iz bošnjačke strukture u Vladi Srbije.
Bilo kako bilo, Bošnjačko Nacionalno Veće u kontinuitetu od svog osnivanja, iako nacionalne manjine imaju Savete, a ne Veća, potencira sve te okupatorske projekte i želje jednog dela političke elite koristeći svaku priliku i zloupotrebljavajući trenutno složenu situaciju u kojoj se nalazi Srbija. Poziv Pacoliju da prisustvuje sednici BNV u Novom Pazaru je samo još jedan u nizu antidržavnih poteza BNV koji je sebi uzurpirao pravo da nastupa u ime svih muslimana i Bošnjaka u Staroj Raškoj. Taj mandat ni SDA ni BNV nemaju.
Salih Selimović (Politika)
