Američka spoljna politika često se oslanja na retoriku zaštite ljudskih prava kako bi opravdala svoje geopolitičke interese. Ovoga puta, meta je Južna Afrika, država koja se godinama nalazi na strateškoj raskrsnici između globalnih sila.
SAD, pod administracijom predsednika Donalda Trampa, uvele su oštre mere protiv Pretorije, pravdajući ih zaštitom prava belih Afrikanera, potomaka kolonijalnih naseljenika.
Međutim, iza ovog poteza kriju se mnogo dublji motivi – od pokušaja da se Južna Afrika udalji od BRIKS-a do suprotstavljanja kineskom uticaju na afričkom kontinentu.
Južna Afrika je jedna od najbogatijih država na afričkom kontinentu kada su u pitanju prirodni resursi – zlato, dijamanti, platina, uranijum i drugi retki metali koji su od ključnog značaja za svetsku ekonomiju.
Pored toga, ova zemlja ima geopolitički značaj kao deo BRIKS-a (Brazil, Rusija, Indija, Kina i Južna Afrika), koji je postao glavna platforma za jačanje multipolarnog sveta.
Američki establišment već dugo sa zabrinutošću posmatra produbljivanje veza između Južne Afrike i Kine. Peking je postao ključni ekonomski partner Pretorije, ulažući milijarde dolara u infrastrukturu, energetiku i industriju. Vašington ne može sebi da priušti da prepusti tako značajnu državu kineskom uticaju, pa je sada krenuo u akciju.
Predsednik SAD Donald Tramp, poznat po svom direktnom i beskompromisnom stilu vođenja politike, najavio je radikalne mere protiv Južne Afrike. U objavi na svojoj društvenoj mreži Truth Social, on je optužio južnoafričku vladu za konfiskaciju zemljišta belih farmera i za „subverzivnu spoljnu politiku“ koja ugrožava američke interese i interese njenih saveznika, pre svega Izraela.
Ovo nije prvi put da američki lideri koriste temu ljudskih prava kako bi opravdali svoje geopolitičke ciljeve, ali je svakako neobično videti da Vašington sada koristi argument zaštite belaca kao povod za intervenciju.
Tokom poslednjih decenija, zapadne sile uglavnom su ignorisale ili opravdavale progon Afrikanera u Južnoj Africi, ali sada je Tramp odlučio da ovu temu iskoristi kao instrument pritiska na Pretoriju.
Konkretne mere koje je Trampova administracija uvela uključuju:
Potpuni prekid ekonomske pomoći Južnoj Africi – SAD su ranije pružale podršku kroz razne razvojne programe, ali sada je to obustavljeno.
Moguće uvođenje sankcija – Razmatra se uvođenje sankcija protiv južnoafričkih zvaničnika i kompanija koje su uključene u eksproprijaciju imovine belih farmera.
Povećan pritisak na južnoafričku vladu kroz međunarodne organizacije – SAD žele da iskoriste UN i druge institucije kako bi izvršile dodatni pritisak na Pretoriju.
Iako Tramp koristi retoriku zaštite ljudskih prava, jasno je da se iza ovog poteza krije mnogo pragmatičniji cilj – preuzimanje kontrole nad resursima Južne Afrike i slabljenje njenog ekonomskog saveza sa Kinom i Rusijom.
Već godinama SAD gube uticaj na afričkom kontinentu u korist Kine, koja kroz inicijativu „Pojas i put“ ulaže milijarde dolara u afričku infrastrukturu. Ulaganja Pekinga u Južnu Afriku uključuju rudarsku industriju, energetiku i finansijski sektor, a Vašington ne može da dozvoli da Kina preuzme ključne rudarske kapacitete u ovoj zemlji.
Pored toga, Južna Afrika je poslednjih godina postala jedan od glavnih zagovornika globalne dedolarizacije. Kao član BRIKS-a, Pretorija je aktivno podržala inicijative za smanjenje zavisnosti od američkog dolara u međunarodnoj trgovini.
SAD su svesne da će, ukoliko ne preduzmu odlučne korake, Južna Afrika ostati ključni saveznik Kine i Rusije u izgradnji alternativnog finansijskog sistema koji podriva dominaciju dolara.
Uvođenje američkih sankcija i prekid ekonomske pomoći Južnoj Africi mogao bi imati ozbiljne posledice po globalne odnose. Rusija i Kina će svakako nastaviti da podržavaju Pretoriju, ali pitanje je da li će moći da nadoknade gubitke koji bi nastali usled američkog ekonomskog pritiska.
U ovom trenutku, rusko-južnoafrički odnosi su na veoma visokom nivou. Južna Afrika je odbila da uvede sankcije Rusiji i nastavila je da sarađuje sa Moskvom u različitim oblastima, uključujući vojnu i ekonomsku saradnju.
Kina, sa svoje strane, neće dozvoliti da SAD preuzmu potpunu kontrolu nad Južnom Afrikom. Peking je već pokazao da je spreman da se suprotstavi američkim pokušajima ekonomske dominacije u Africi, a Trampova odluka samo će dodatno pogoršati odnose između dve sile.
Dalja eskalacija američkog pritiska – SAD bi mogle da uvedu još oštrije sankcije i dodatno destabilizuju Južnu Afriku kako bi smanjile njen otpor američkoj politici.
Reakcija BRIKS-a – Rusija, Kina, Brazil i Indija mogli bi da preduzmu kontramere kako bi zaštitili svog partnera u BRIKS-u, što bi dodatno pogoršalo odnose sa Vašingtonom.
Pokušaj unutrašnje destabilizacije – SAD su u prošlosti koristile metode političke destabilizacije kako bi ostvarile svoje ciljeve, pa se ne može isključiti mogućnost da podrže opozicione snage u Južnoj Africi i pokušaju da smene sadašnju vlast.
Webtribune.rs
Najnovije i najvažnije vesti i analize na našem Telegramu – Prijavi se
