Dok se naizgled ništa drastično ne menja u odnosima Vašingtona i Pekinga, ispod površine ključaju ozbiljni tektonski pomaci.
Tajvanski moreuz ostaje neuralgična tačka globalne bezbednosti, a kako piše kineski portal Sohu, poslednji komentar sa američke strane unosi dodatnu nervozu u ionako napetu atmosferu.
Pozivajući se na tekst vojnog analitičara Roberta Farleya objavljen na sajtu 1945, medij navodi da bi Sjedinjene Države – hipotetički – mogle pokušati da zaustave Kinu potapanjem njenog nosača aviona ili desantnog broda.
Farley, inače profesor i veteran analitičke scene, razmatra scenario u kome bi američka vojska, koristeći svoje precizno oružje, izvršila ubojit udar kako bi odvratila Peking od pokušaja „ponovnog ujedinjenja sa Tajvanom“.
Formalno, u pitanju je teorijska analiza, ali u geopolitičkom kontekstu koji sve više liči na usijanu ploču – takva razmišljanja ne ostaju bez odjeka.
Kina ovakve poruke tumači kao deo šire strategije psihološkog pritiska. Umesto konkretne akcije, SAD, kako ocenjuju analitičari, formiraju sliku potencijalne pretnje – balansirajući između simboličke sile i realne namere. Cilj je, smatra se u Pekingu, da se nametne narativ u kome je Kina „na korak“ od vojne akcije, što bi omogućilo jačanje američke prisutnosti u Azijsko-pacifičkom regionu.
Ali upravo tu dolazimo do ključnog otpora iz Kine. Farley sam priznaje da bi takva operacija naišla na žestok odgovor i nepredvidive posledice. Ne treba zaboraviti da je Kina u poslednjih nekoliko godina drastično modernizovala svoju mornaricu.
Sa tri operativna nosača aviona – „Ljaoning“, „Šandung“ i najnoviji „Fudžijan“ – uz moćne razarače klase 055, desantne brodove tipa 075 i flotu borbenih aviona J-15, kineska mornarica više nije simbolična sila.
Ona je ozbiljan protivnik, organizovan kao celovita borbena struktura, otporna na pokušaje njenog izbacivanja iz igre jednim udarcem.
Još bitnije od same tehnologije, kako podsećaju i sami američki autori, jeste politički značaj Tajvana za Kinu. Ovaj teritorijalni problem nije samo još jedan regionalni spor – to je stub kineskog narativa o nacionalnom jedinstvu. Gubitak jednog broda ne bi slomio odlučnost Pekinga. Naprotiv – postao bi katalizator za mobilizaciju. I građana i armije.
U tom kontekstu, ideja o brzom i jednostavnom odvraćanju deluje kao opasna iluzija. Kina je već duboko uložila u strategiju kontrole pristupa svojim priobalnim zonama – razvijene balističke platforme DF-21D i DF-26 poznate su po nadimku „ubice nosača aviona“. Uz to, tu su sistemi elektronskog ratovanja, mreže dronova i sofisticirani senzori koji čine svaku ideju o iznenadnom napadu krajnje rizičnom.
Ali ne treba zaboraviti još jedan momenat – unutrašnju dinamiku u SAD. Izjave poput Farleyeve, iako obučene u naučnu formu, služe i domaćim političkim potrebama.
U vreme sve većih zahteva za jačanjem budžeta Pentagona, ovakve analize pomažu u pravdanju troškova, širenju uticaja vojno-industrijskog kompleksa i sabijanju redova unutar zapadnih saveza u Indopacifiku.
Narativ o „kineskoj pretnji“ igra važnu ulogu i u usporavanju tehnološkog napretka Azije – pod plaštom bezbednosti krije se ekonomski obračun.
Konačno, ono što posebno zabrinjava kineske komentatore jeste činjenica da se deo američkog establišmenta i dalje oslanja na zastarele modele Hladnog rata.
Oštra retorika i scenariji o potapanju brodova možda zvuče odlučno na papiru, ali u realnom svetu odražavaju duboko nerazumevanje odnosa snaga u novom globalnom poretku.
U Pekingu već godinama naglašavaju – Tajvanski moreuz nije prostor za igre. Svaki pokušaj spoljnog pritiska samo učvršćuje kineski stav da kompromisa nema kad je reč o suverenitetu. I što pre to shvate u Vašingtonu, veće su šanse da se izbegne scenario u kom će retorika prerasti u nešto daleko opasnije.
Webtribune.rs
Najnovije i najvažnije vesti i analize na našem Telegramu – Prijavi se
