Rimski istoričar Tit Livije koji je živeo u vreme Hrista je napisao: „Iskreno verujem da nijedna zemlja nikada nije bila veća ili čistija od naše, ili bogatija dobrim građanima i plemenitim delima“.
Stoga je tužno da mišljenja ljudi o ovom slavnom carstvu budu ispunjena tako nečasnim krajem, nedostojnim spomena.
Prema bilo kojoj tipičnoj istorijskoj knjizi, Rimsko carstvo se okončalo deljenjem na dve polovine: Zapadno Rimsko Carstvo je oslabljeno iznutra i preplavljeno varvarskim plemenima, dok je Istočno carstvo nekako preobraženo u ‘Vizantijsko Carstvo’ postupnim metodama i , iako je „preživelo još hiljadu godina“, naizgled ne zaslužuje dalju pažnju.
[adsenseyu1]
Tako će svako sa osnovnim istorijskim obrazovanjem verovati da je Rimsko carstvo, ogromna sila koja je pokorila ceo mediteranski svet, tiho isparilo, nestalo u vazduhu, u nekom trenutku u petom ili šestom veku.
Ovo je, međutim, laž. Nikada nije postojalo Vizantijsko Carstvo. Ono što sada mnogi nazivaju „Vizantijsko Carstvo“ nije ništa drugo nego nastavak Rimskog Carstva kroz vekove.
Rimsko carstvo nije palo u petom veku. Rimsko carstvo je palo u petnaestom veku nove ere. Tada su svi to znali, ali prepisivanje istorije u političke svrhe zamutilo je vid savremenog sveta.
Iako postoje priznanja da se u prošlosti Rimsko Carstvo nikada nije zvalo „Vizantijsko“, mnogi tvrde da takav naziv odgovara njegovoj poslednjoj fazi, jer se u toj fazi Carstvo bitno razlikovalo: iako se zvalo Rimsko Carstvo, zapravo nije bilo Rimsko i imalo je drugačiji karakter.
Upravo ovaj lukavi napad želi da zaustavi ova disertacija, pokazujući da kontinuitet Rimskog carstva nikada nije narušen. Na taj način će ispitivati različite aspekte rimskog društva kroz vekove i postavljati dva pitanja: „Da li se taj aspekt promenio?“ i „Ako se promenio, da li je ta promena negirala rimski identitet?
Od svih institucija rimske vlade, kontinuitet je najočitiji kod careva. Carevi su nasleđivali jedan drugog bez prekida od Avgusta do Konstantina XI. U velikoj suprotnosti s običajima u drugim savremenim kraljevstvima, carska služba u Rimskom carstvu nikada nije bila zvanično nasledna, jer je Rimsko carstvo uvek zadržalo svoj republički karakter.
Senat predstavlja još jedan primer kontinuiteta rimskog carstva, pošto je postojao sve do poslednjeg dana carstva. Iako je tačno da se njegova stvarna moć postepeno smanjivala do tačke nepostojanja, to nije bila nova pojava šestog ili sedmog veka.
Od samog početka monarhije, od vladavine Avgusta, car je preuzeo većinu moći za sebe, ostavljajući Senatu samo prividnu vlast. Kako je sećanje na senatorsku republiku bledelo, senat je postao carski savetnik. Ipak, čak se i u ovom slučaju senat zapravo vratio u prvobitno stanje: senatus („veće staraca“) ranih dana Rima bio je upravo savetnik prvih kraljeva Rima.
[adsenseyu1]
Ma koliko bio marljiv, caru su bili potrebni pomoćnici, guverneri i prefekti u različitim regionima. Odmah nakon cara najviši po činu bio je gradski prefekt koji je bio odgovoran za sve prestonice. To je bio slučaj u Novom Rimu, baš kao što je to bio slučaj u Starom Rimu.
Pokrajine su imale svoje guvernere. Vladajući dalekometnim domenom carstva, carevi iz četvrtog veka Dioklecijan i sveti Konstantin Veliki razdvojili su vojne i civilne funkcije od guvernera provincije.
Međutim, sredinom sedmog veka, političko i vojno upravljanje pokrajinama, od tada zvane teme, ponovo je objedinjene u istoj osobi. Ponovo je ovo zapravo bio povratak rimskom običaju, jer je tradicionalno guverner rimske provincije takođe bio njen vojni zapovednik. Dakle, ako ništa drugo, carstvo je u sedmom veku bilo više rimsko nego u četvrtom.
Rimski zakon je još jedna oblast u kojoj je kontinuitet sjajno prikazan. Zakoni Rimskog Carstva nastali su između otprilike 150. godine pre nove ere i 150. godine nove ere i crpeli su se iz pet izvora: volja građana, Senata, Pretora (vrsta magistrata), cara i pravnika. Ovi zakoni su sistematizovani, razjašnjeni i reformisani po nalogu cara Justinijana u njegovom Kodeksu.
Društvena struktura i oporezivanje carstva takođe su ušli u Justinijanov kodeks. U Zakonu su dve osnovne klase građana bili honestiores (aristokratija, senator i magistrat) i humiliori (stanovnici). Međutim, ta razlika se razvila već u drugom veku nove ere i kao deo Kodeksa ostala je na snazi tokom ostatka istorije carstva.
Slično tome, sistem oporezivanja koji je razvio car Dioklecijan takođe se koristio tokom narednih godina carstva.
Kada se govori o institucijama, ne može se prevideti obrazovanje, još jedan sjajan primer kontinuiteta rimskog carstva. U obrazovanju carstva tokom njegove istorije nije bilo apsolutno nikakvih strukturnih promena.
Glavni prigovor koji je upućen protiv poznih dana carstva je promena službenog jezika carstva iz latinskog u grčki. Iako je barem polovina stanovništva carstva uvek govorila grčki jezik, latinski je bio službeni jezik sve do sedmog veka.
U ovom trenutku se mora postaviti nekoliko pitanja. Prvo, da li je latinski jezik neizostavni i neodvojivi deo rimskog identiteta?
Takođe, da li je grčki definitivno neromanski jezik? Konačno, da li je jezik važan za nacionalni identitet? Odgovor na poslednje pitanje bi bio da to zavisi od konteksta.
[adsenseyu4]
Iako je jezik izuzetno važan za bilo koji identitet, posebno kulturni identitet, njegova promena sama po sebi ne zahteva promenu nacionalnog identiteta naroda, naročito u ogromnim multikulturalnim carstvima poput Rimskog carstva ili savremene Amerike.
Sigurno su izvorni Amerikanci bili protestantski Englezi koji govore engleski jezik, ali niko na osnovu toga ne bi tvrdio da katolički Irci ili Afroamerikanci koji govore španski jezik ili bilo ko drugi, bez obzira na rasu ili religiju, nije pravi Amerikanac.
Štaviše, pretpostavljajući da bi jednog dana španski postao službeni jezik Sjedinjenih Država, da li te države više ne bi bile Amerika?
Sigurno ne. Ako je to slučaj danas u vezi sa španskim, koji, mora se priznati, nije igrao veliku ulogu u istoriji Sjedinjenih Država, koliko bi manje problema trebalo da predstavlja grčki rimskom identitetu, kada su stanovnici južne Italije koji govore grčki jezik bili susedi Rima od samog početka i doprineli kulturnom formiranju Rima?
Kako je grčki jezik neromanski kada je, prema Vergiljevoj Aneidi, grčko naselje na brdu Palatina prethodilo Rimu? Kada je u krajnjem slučaju i sam grad Rim dobio ime od grčke reči rōmē, što znači ‘snaga’?
Posmatrajući da se jezik starog Rima naziva upravo latinskim, a ne rimskim, koji je dodatni dokaz neophodan da se ustanovi da latinski jezik ili bilo koji drugi jezik po tom pitanju nije sastavni deo rimskog identiteta?
Isto tako, podjednako je smešno tvrditi da postoji nešto poput rimske krvne rase, uzimajući u obzir da ga je Romul, legendarni osnivač Rima, želeći da naseli svoj novoosnovani grad, proglasio utočištem i privukao odmetnike, dužnike i političke prognanike čitavog okolnog regiona.
Rim je tako bio ekumenski grad od svog samog rođenja. Kad je 212. godine pne Karala dodelio rimsko državljanstvo svim rođenim stanovnicima carstva, on je jednostavno ponovio u velikoj meri ono što je Romul učinio u svom rodnom gradu. Dakle, zamena latinskog jezika bilo kojim jezikom, pa i grčkim, ne znači odstupanje od rimskog identiteta.
Ako nije jezik, šta je sa religijom? Mogu li Rimljani i dalje biti Rimljani nakon što se odreknu svojih bogova predaka?
Drugim rečima, da li je religija ključna za nacionalni identitet? Moglo bi se pomisliti da će modernom, sekularnom uhu odgovor na ovo pitanje izgledati očigledno, ali taj argument se često upoređuje sa jezičkim argumentom, nasuprot kontinuitetu carstva.
Tačno je da su u nekoliko okolnosti religija i nacija bili u sukobu tokom istorije. Najočitiji primer su Jevreji, čije ime istovremeno označava narod i religiju.
[adsenseyu1]
Slično tome, Asirci smatraju svojim zemljakom samo onog koji pripada Asirskoj crkvi na Istoku. U ranim vekovima hrišćanske ere, međutim, takve verske nacionalnosti nisu postojale.
S jedne strane, politeizam se teško može nazvati organizovanom religijom, jer su bogovi drugih tradicija lako mogli da se integrišu u grčko-rimski panteon i obožavaju zajedno sa Zevsom ili Afroditom.
Sa druge strane, svi u carstvu, osim hrišćana i Jevreja, obožavali su skup bogova koji su u izvesnoj meri jednaki jedni drugima. Čak i u okviru specifične tradicije, neki su posebno cenili Apolona, dok su drugi obožavali Dionisa.
U ovoj labavoj vrsti religije Rimljanin je mogao čak da obožava azijsku boginju bez ikakve sumnje u vezi sa njegovim identitetom. Stoga je nerazumno tvrditi da su krštenjem Rimljani prestali da budu Rimljani.
Sudbina rimskog imena, međutim, čudno je isprepletena sa hrišćanskom verom i istrajala je u bliskoj vezi s njom sve do danas. Daleko od toga da je paradoksalno istovremeno biti hrišćanin i Rimljanin, Rimljani osmog veka i posle toga su ta dva imena smatrali gotovo sinonimima.
Rimsko ime ima dugu vezu sa pravoslavnom hrišćanskom verom; da Rimsko Carstvo nije u stvari rimsko, jer je bilo hrišćansko, bi trebalo da bude poslednji zamislivi argument bilo koje obrazovane osobe. To može da se zaključi samo na osnovu neznanja.
Kontinuitet Rimskog carstva u nekoliko njegovih aspekata nikada nije prekinut. Bilo u gradu ili na selu, u zakonima ili porezima, jeziku ili religiji, bilo drevnim ili nedavnim stvarima, šta se radikalno promenilo u odnosu na prošlost?
Koji je iznenadni zaokret carstvo napravilo? Šta se dogodilo osim postepenih i organskih promena?
Predugo je rimskom carstvu bilo oduzeto hiljadu godina njegove istorije.
Menjanje navika je uvek teško, ali radi istine, navika upotrebe reči „vizantijsko“ mora se promeniti!
Jedini Vizantijci koji su ikada postojali bili su stanovnici te male grčke kolonije na obalama Bosfora. Izum i sredstvo franačke i nemačke propagande, vizantijska terminologija, iskrivljava i pomućuje istinu stvari.
Čak i ako neko prihvati da carstvo tehnički nije vizantijsko, ako ga uporno naziva tako neizbežno i podsvesno će uticati na shvatanje njegove istorije.
Od svih carstava koja su ikada postojala, Rimsko carstvo je sa svojom 1480-godišnjom istorijom imalo verovatno veći uticaj na čovečanstvo nego bilo koje drugo.
Neka svaki ljubitelj istine shvati: Rimsko carstvo je jedno te isto, od njegovog početka do samog kraja u petnaestom veku zaključuje istorijsku analizu Gregori Hirs za russian-faith.com.
Webtribune.rs
[adsenseyu1]
