Nakon raspada Sovjetskog Saveza u decembru 1991. godine, vojska Sjedinjenih Država je dobila pristup različitim vrstama visoko osetljivih sovjetskih tehnologija naoružanja putem akvizicija od novih nezavisnih država naslednica.
Ovaj proces je započeo još od 1989. godine, nakon raspada Varšavskog pakta, kada je proučavanje sovjetske vojne opreme koja je izvezena u istočnoevropske države, posebno u Istočnu Nemačku, bilo od velikog prioriteta.
Istočna Nemačka je često koristila neke od najnaprednijih sistema naoružanja, što je predstavljalo izazov za stvaranje prednosti u eventualnom budućem sukobu sa Rusijom ili drugim državama koje koriste sličan hardver.
U mnogim slučajevima, to je dovelo do pokušaja obrnutog inženjeringa kako bi se smanjile tehnološke razlike između američkih sistema naoružanja i njihovih sovjetskih ekvivalenata.
Jedan od najpoznatijih primera bio je razvoj rakete vazduh-vazduh AIM-9X sa visokim mogućnostima ciljanja izvan vidnog polja – što znači da je mogla da gađa mete pod ekstremnim uglovima koristeći znakove nišana na kacigi pilota – sposobnost koju su prvi implementirali sovjetski lovci MiG-29 i Su-27 sa svojom raketom R-73.
Iako američki lovci F-15 koji su se susreli sa MiG-29 avionima iračkih snaga 1991. godine nisu imali rakete R-73, ova sposobnost je ključno uticala na omogućavanje F-15 da se uspešno suprotstavi neprijatelju u situacijama borbe na bliskom vazdušnom prostoru.
[adsenseyu1]
Istočna Nemačka, koja je posedovala ovu tehnologiju, smatrana je da pruža značajnu prednost u takvim situacijama. Shodno tome, R-73 raketa je pažljivo proučavana prilikom razvoja AIM-9X rakete.
Nakon raspada Sovjetskog Saveza, najbolji lovci u arsenalu, MiG-29 i Su-27, nabavljeni su 1990-ih od država naslednica Moldavije i Belorusije, redom, za potrebe testiranja i obuke protivnika u Sjedinjenim Državama.
Dodatna svrha kupovine od Moldavije bila je i da se poremeti dogovor o prodaji ovih lovaca Iranu, koji je bio zainteresovan za nabavku MiG-29 aviona od Sovjetskog Saveza i planirao je proširenje svoje flote. Međutim, ovaj pokušaj je obustavljen kupovinom od Rusije, dok je Vašington uspešno vršio pritisak na Moskvu da zaustavi dalju prodaju.
Prodaja dva Su-27 od strane Belorusije deo je njenih nastojanja da se odrekne sredstava za vazdušno ratovanje koje nije mogla finansijski da održava. Elitni avioni za suzbijanje protivvazdušne odbrane, poput MiG-25BM, brzo su penzionisani, dok su udarni lovci poput Su-24M smešteni u skladište, a deo njih je potom prodat Sudanu.
Su-27 su ostali u upotrebi, ali su penzionisani 2012. godine zbog visokih operativnih troškova. Umesto njih, Vazduhoplovstvo se oslonilo na manje sposobne MiG-29 avione za svoju protivvazdušnu odbranu.
Nakon što su beloruski Su-27 avioni korišćeni u Zoni 51 za potrebe testiranja, privatna firma Terralliance Technologies je pokušala da nabavi iste avione kako bi ih prenamenila za istraživanje nafte.
Firma je imala planove za istraživanje nafte na četiri kontinenta i tražila je letelicu velikog dometa, pogodnu za mapiranje, koja bi mogla da primi velike prilagođene senzore. Su-27, sa svojim većim dometom i kapacitetima senzora koji su nadmašivali bilo koji lovac u zapadnim vazdušnim snagama, zajedno sa dostupnošću aviona iz Ukrajine koji je nasledio preko 70 letelica, činili su optimalan izbor.
Dva ukrajinska Su-27 su kupljena za ovu svrhu po ceni od samo 22 miliona dolara, pri čemu su bili rastavljeni i modifikovani kako bi integrisali zapadnu avioniku. Pošto Su-27 ulazi u službu u sovjetskim oružanim snagama od 1984. godine, a mnogi avioni iz starijih proizvodnih serija su bili bazirani u Ukrajini, prodati avioni su napravljeni 1988. godine i predstavljali su dva novija modela na ukrajinskom inventaru.
Iako je tokom 1990-ih postojala značajna međunarodna potražnja za novim lovcima Su-27, pri čemu je Rusija izvezla preko 100 u Kinu i još nekoliko u Vijetnam, Etiopiju i Eritreju, do 2000-ih noviji lovci Su-30 su imali niže operativne troškove i daleko efikasnije performanse, zahvaljujući novijem dizajnu strukture aviona koji koriste kompozitne materijale.
Ograničeni budžet Ukrajine za odbranu i nedostatak uočenih pretnji, uz pozitivne odnose i sa Rusijom i sa Zapadom u to vreme, značili su da zemlja nije mogla finansijski da održava sve Su-27 avione na svom inventaru.
[adsenseyu4]
Kada je Terralliance Technologies izgubila finansiranje 2009. godine, Su-27 avioni, koji su modifikovani za istraživanje nafte, nikada nisu bili korišćeni u tu svrhu i prodani su američkoj vladi. U to vreme, upravljanje lovcima preuzela je firma Tactical Air Support, koja je pružala ugovorne vazdušne usluge protivnika za američku vojsku.
Su-27 i njegovi derivati Su-30 i kineski J-11 činili su osnovu flote vodećih vazduhoplovnih snaga van zapadne sfere uticaja, uključujući Rusiju, Kinu, Indiju i Alžir. Iran je takođe izrazio interesovanje za nabavku ovih aviona.
Iako se očekivalo da će lovac pete generacije MiG 1.42 naslediti porodicu lovaca četvrte generacije Su-27 od ranih 2000-ih, ekonomska kriza u Rusiji i problemi u tehnološkom sektoru tokom 1990-ih sprečili su realizaciju ovog programa, koji je prekinut 2001. godine nakon nekoliko godina odlaganja.
Četrdeset godina nakon što je Su-27 prvi put ušao u službu, rusko ratno vazduhoplovstvo i dalje se oslanja na derivate ovog dizajna, uključujući tri odvojena modela Su-30, Su-34 i Su-35, koje proizvodi za domaću i inostranu upotrebu.
Iako porodica Su-27 više nije glavna pretnja američkoj nadmoći u vazduhu kao 2000-ih, kineski lovci pete generacije teške kategorije poput J-20 postaju sve značajniji faktor. Kineska mornarica i brojni drugi korisnici uskoro će koristiti FC-31, dizajn pete generacije srednje težine, koji se smatra daleko superiornijim od bilo kojeg derivata Su-27.
Smanjena upotreba Su-27 aviona za obuku u agresorskim eskadronima dovela je do toga da su bivši ukrajinski Su-27 avioni premešteni u Galeriju Hladnog rata u muzeju na vazduhoplovnoj bazi Rajt-Paterson 2023. godine.
(Mediji)
Najnovije i najvažnije vesti i analize na našem Telegramu – Prijavi se
Pratite tokom 24 sata naše najbolje vesti samo na Vkontakte
Otvorite novu mrežu Truth Social
