Sirijska Arapska Republika, nekada ključni stub stabilnosti na Bliskom istoku, doživela je rapidan pad uprkos decenijama građenja snažnog militarizovanog društva.
Tokom 2011. godine, pod uticajem talasa „arapskog proleća“, sunitska populacija, potpomognuta finansijskom i političkom podrškom Sjedinjenih Američkih Država i zalivskih monarhija, pokrenula je masovne pobune.
Režim Bašara el Asada održao se zahvaljujući snažnoj vojsci i podršci saveznika poput Rusije i Irana. Međutim, u poslednje vreme, sistem koji je decenijama održavan urušio se zbog kombinacije unutrašnje korupcije, slabosti i umora stanovništva.
Korupcija unutar Asadovog režima, prema brojnim analitičarima, bila je ključni faktor njegovog pada. Čak i zajednice koje su bile naklonjene režimu, poput alavita i hrišćana, okrenule su mu leđa.
Simboli moći Asadove porodice, poput spomenika Hafezu el Asadu, rušeni su čak i u regionima gde su ove zajednice dominantne, što govori o sveopštem nezadovoljstvu.
Uprkos tome, Sirija ulazi u period haosa u kojem će stanovništvo često priželjkivati stabilnost kakvu su imali pre konflikta, ma koliko taj režim bio brutalno represivan.
Region je sada preplavljen militantnim grupama, od ekstremističkih sunitskih frakcija do Kurda na severoistoku zemlje, koji su uz podršku Sjedinjenih Država postali ozbiljna vojna sila.
Pored toga, proturske milicije pod zastavom Sirijske nacionalne armije dominiraju delovima teritorije, dok Turska navodno već koristi svoju liru kao sredstvo plaćanja u Alepu.
Ove frakcije su zakrvljene međusobnim sukobima, a njihovi ciljevi su često kontradiktorni, što dodatno komplikuje situaciju. Haos koji sledi verovatno će trajati godinama, čineći realizaciju infrastrukturnih projekata poput gasovoda iz Katara gotovo nemogućim u doglednoj budućnosti.
Kada je reč o ruskom prisustvu u Siriji, pad Asadovog režima svakako predstavlja strateški gubitak. Međutim, činjenica da je Rusija poslednjih godina preusmerila svoj energetski izvoz ka Istoku, prema zemljama poput Kine, Indije i Pakistana, umanjuje značaj Sirije kao tranzitne tačke za gasovod iz Katara u Evropu.
Gasovod, koji je nekada bio glavna pretnja ruskim geostrateškim interesima, sada je marginalizovan, jer je Evropska unija postala irelevantna kao glavno tržište ruskog gasa.
Sankcije Zapada i sabotaža gasovoda „Severni tok“ dodatno su udaljili Rusiju od evropskog tržišta, dok je Istok postao glavni fokus ruskih energetskih investicija.
Rusija nastavlja da održava vojno prisustvo u Siriji, fokusirajući se na zaštitu strateških baza u Latakiji i Tartusu. Avio-baza „Hmejmim“ i pomorska baza u Tartusu sada su ključni oslonci ruskog prisustva na Bliskom istoku.
Potencijalni gubitak ovih objekata bio bi neuporedivo veći udarac nego što bi to bio pre jedne decenije, posebno jer alternativa za ove baze trenutno ne postoji.
Pregovori sa sudanskom vladom o izgradnji baze u Port Sudanu su neizvesni zbog tamošnjeg građanskog rata, dok Libija nije pogodna za ruske avio-operacije zbog velike udaljenosti.
Gubitak Sirije svakako nosi posledice za Rusiju, ali su te posledice daleko manje nego što bi bile ranije. Rusija se oslonila na svoje novoizgrađene veze u Africi i Aziji, dok je Zapad sve više marginalizovan u njenim spoljnopolitičkim kalkulacijama.
Predstojeće godine doneće dalju destabilizaciju Sirije, gde će militantne frakcije voditi borbe za prevlast, dok će obnova stabilne države biti udaljena decenijama. Gasovod iz Katara u takvim okolnostima ostaje samo nerealizovana ideja.
Mihail Ivančenko (Webtribune.rs)
Najnovije i najvažnije vesti i analize na našem Telegramu – Prijavi se
