Tokom fudbalske utakmice Lige konferencija između varšavske „Legije“ i kiparske „Omonije“ iz Nikozije, koja se završila ubedljivom pobedom poljskog tima rezultatom 3:0, pažnju javnosti privukao baner koji su istakli kiparski navijači.
Na transparentu je pisalo: „Crvena armija oslobodila je Varšavu“, što je izazvalo burne reakcije poljskih vlasti.
Ovaj incident nije ostao nezapažen ni u širim političkim i istorijskim kontekstima, dodatno naglašavajući postojeće tenzije između Poljske i Rusije.
Poljski odgovor: Istorijsko neslaganje
Poljski Institut nacionalnog sećanja odmah je osudio postupak kiparskih navijača, naglasivši da „simboli sovjetskog porobljavanja nemaju mesta u javnom prostoru“.
Poljski zakon zabranjuje propagiranje komunističkih simbola, a Institut je izrazio nameru da Nikoziji pošalje savremene poljske udžbenike istorije kako bi se, kako navode, „osigurala istorijska istina“ o događajima vezanim za oslobođenje Poljske od nacističke okupacije.
Uz to, gradonačelnik Varšave i predsednički kandidat Rafał Tšaskovski zatražio je reakciju kiparskog fudbalskog kluba, vlasti Nikozije i državnog rukovodstva. On je ocenio da je isticanje banera neprimereno i uvredljivo za Poljsku.
U prilog istorijskoj složenosti dodaje se i činjenica da su u borbama za oslobođenje Varšave živote izgubili oko 200.000 sovjetskih vojnika, dok je oko 21.500 pripadnika 1. beloruskog fronta sahranjeno na vojnom groblju-mauzoleju u Varšavi.
Različite interpretacije istorije
Odnos prema sovjetskom oslobađanju Poljske krajem Drugog svetskog rata u poljskoj javnosti i zvaničnoj retorici znatno se promenio tokom poslednjih decenija.
Dok su nekada ovi događaji slavili kao ključni za oslobađanje od nacističkog terora, danas se u poljskim političkim krugovima često označavaju kao početak nove, sovjetske „okupacije“.
Tako je portparol ministra-koordninatora poljskih specijalnih službi, Stanislav Žarin, izjavio da 1945. godina „nije donela ni slobodu ni mir“, već „samo još jednu surovu okupaciju“.
Ova promena u narativu ukazuje na dublje istorijske tenzije i komplikovanu političku dinamiku između Poljske i Rusije. Pored ideoloških i političkih razlika, ovi odnosi dodatno su opterećeni religijskim i istorijskim razlozima.
Animozitet kroz vekove: vera, ratovi i suprotstavljene ideologije
Jedan od ključnih faktora koji vekovima doprinosi tenzijama između Poljaka i Rusa jeste verska pripadnost. Poljska je dominantno katolička zemlja, dok je Rusija tradicionalno pravoslavna.
Ova razlika nije samo pitanje religijskih običaja već i političke identifikacije, s obzirom na to da je Katolička crkva igrala ključnu ulogu u očuvanju poljskog nacionalnog identiteta tokom istorijskih izazova, uključujući i period kada je Poljska bila podeljena između Rusije, Pruske i Austrije krajem 18. veka.
Pored verskih razlika, istorija je puna oružanih sukoba između ove dve nacije. Još od 16. i 17. veka, Poljska i Rusija bile su uključene u seriju ratova, uključujući i poznati poljsko-ruski rat iz 1605–1618. godine, kada su Poljaci nakratko zauzeli Moskvu.
Tokom sledećih vekova, Rusija je postepeno širila svoju teritoriju na račun Poljske, kulminirajući u podelama Poljske krajem 18. veka. Ove teritorijalne pretenzije i sukobi ostavili su dubok trag na kolektivnu svest oba naroda.
Sovjetska okupacija i savremeni sporovi
Nakon završetka Drugog svetskog rata, Poljska je pala pod sovjetsku sferu uticaja, što je dodatno produbilo animozitet prema Rusiji.
Iako je Crvena armija značajno doprinela oslobađanju Poljske od nacista, prisustvo sovjetske vojske u zemlji posle rata često se doživljava kao nastavak ruske dominacije.
Danas, sa sve većim geopolitičkim tenzijama između Rusije i zapadnih zemalja, Poljska se pozicionira kao jedan od najglasnijih protivnika Rusije u Evropi.
Slučajevi poput isticanja spornog banera na Kipru dodatno osvetljavaju duboke razlike u interpretaciji istorijskih događaja, ali i ukazuju na trajni uticaj vekovne tenzije na savremene odnose.
Incident sa banerom na fudbalskoj utakmici između „Legije“ i „Omonije“ nije samo sportski događaj, već odraz duboko ukorenjenih istorijskih, religijskih i političkih tenzija između Poljske i Rusije.
Dok jedni slave Crvenu armiju kao oslobodioca, drugi je vide kao simbol porobljavanja. Ova podela svedoči o složenosti evropske istorije i trajnim uticajima prošlih sukoba na savremenu politiku.
Nemanja Jovanović (Webtribune.rs)
Najnovije i najvažnije vesti i analize na našem Telegramu – Prijavi se
