Danas vidimo kakav haos u svetu izaziva virus, ali u Srbiji je borba protiv jedne mnogo smrtonosnije bolesti vođena još pre 183 godine na jednostavan način.
U leto 1837. godine na Zlatibor su stizale vesti da se iz unutrašnjosti Turske prema našoj granici približava kuga, teška i zarazna bolest koja je odnosila hiljade života.
Knez Miloš se odlučio na neobičan poduhvat, podizanje visokog drvenog plota na ovom delu srpsko-turske granice, koji treba da izgradi narod opštim kulukom.
Nisu pomogle žalbe seljaka da je te godine bilo dosta kulučenja. Morali su na stari srednjovekovni način sa nešto hrane u torbici, da odlaze daleko od svojih kuća. Žestok pritisak vlasti i nadolazeća opasnost učinili su da je granični plot brzo završen.
Ovako, za „Novosti“, istraživač prošlosti užičkog kraja, profesor istorije iz Čajetine Milisav R. Đenić (87), svedoči kako je sprečen prelazak kuge preko tadašnje granice Kneževine Srbije i Otomanske carevine u jugozapadnoj Srbiji, uspostavljene posle drugog hatišerifa.
Tragajući za arhivskom građom o zlatiborskoj hajdučiji u 19. veku, ovaj hroničar je u knjizi „Zločini u ime pravde“, zabeležio i druge pojedinosti vezane za graničnu ogradu:
– Odmah su angažovani novi stražari, mobilisan i naoružan narod pograničnih sela i zabranjen svaki prelaz, nije puštana ni srpska sirotinja koja je bežala pred terorom.
U ovakvim prilikama ni hajduci se nisu oglašavali, skrili su se duboko u šumama Murtenice, znajući da su im u slučaju potera utočišta preko Uvca nedostupna.
[adsenseyu1]
U narodu Starog Vlaha čuva se predanje da je tada „samo ‘tica“ mogla da se nađe s druge strane međe, a na padinama planine Čemernice, u selu Trudovu, očuvani su ostaci graničnog kamenog zida.
Zanimljivi su i zapisi u knjizi Novaka Živkovića „Užički nemiri 1823-1838“, objavljenoj 1979. godine, o naredbama kneza Miloša – „da se duž cele granice postavi ograda od plota, preseka ili na način koji najbolje odgovara terenskim uslovima“.
Podizanje granične ograde i sprečavanje svakog dodira stanovništva i stoke između pograničnih područja, kao i njeno održavanje, padali su na teret pograničnih okruga.
Održavanje je delovanjem raznih prestupnika, od švercera do hajduka, kao i prirodnim uništavanjem od vremena i truljenja, bilo stalni teret.
Health
Zbog ovoga se dizao glas i na najvišim mestima – u Sovjetu kod vladara. Tražila se raspodela troškova i na okružja po unutrašnjosti ili da se oni prenesu na državnu kasu – piše, pored ostalog, Živković.
U prvim godinama uspostavljanja granice kroz isti narod, gde nikad nije bila, sela su kulukom, a i graničari, izradili duž kordonske linije staze za prolaz patrola.
Međutim, čarke i nasrtaji na granici bili su gotovo svakodnevni jer je carska vlast nastojala da iznuri srpsku vojsku i državu, zagorčavajući život u pograničnim selima.
Mlada kneževina, pak, utvrđuje graničnu liniju gradnjom karaula za smeštaj desetak ljudi, sa kamenim podzidama, puškarnicama i zidovima od teških balvana kao zaklonom od metaka. Ubrzo je počela izgradnja i karantina, najpre u Mokroj Gori.
[adsenseyu4]
NA Drini su bile karaule kod Bačevaca i Rogačice, na ušću Rače i u Perućcu, a Štula visoko u planini. Odavde su se nizale rujanske karaule – Zapolje, Balvan u Mokroj Gori, Cigla, pa Seništa i Kokin Brod ispod Murtenice, te Vitlište na Čemernici.
Na Javoru je bila najpoznatija, kod Vasilijine česme, jer je zaprečavala put od Sjenice, štitila prelaz i takozvani sastanak na Javoru i uz njega ćumurkanu. Prema Ibru bile su zapažene karaule na Jankovom kamenu i Odvraćenici.
Kako je Miloš vladao
Miloš Teodorović Obrenović (18. mart 1780. ili 1783[1] — 26. septembar 1860), bio je knez Srbije od 1817. a pre toga drugi vrhovni vožd od 1815. godine.
Godine 1830. dobio je dostojanstvo naslednog Kneza. Vladao je Srbijom od 1815. do 1839. i od 1858. do 1860. godine.
Učestvovao je u Prvom srpskom ustanku kao borac da bi zbog zasluga dogurao do zvanja vojvode, istakavši se u borbama kod Užica.
Nakon sloma ustanka, 1813, bio je jedan od malobrojnih vojvoda koji su ostali u zemlji čime je zadobio poverenje značajnog dela naroda, u to teško doba.
Nakon kraćeg vremena i pojačanog terora osmanlija stao je na čelo kao izabrani vođa Drugog srpskog ustanka, koji je podigao u Takovu, 1815.
Učestvovao je u najvažnijim bitkama i lično vodio pregovore sa Turcima. Sklopio je usmeni dogovor sa Marašli Ali-pašom o mešovitoj srpsko-turskoj upravi.
[adsenseyu1]
Za vreme njegove prve vladavine, upornom diplomatijom, Srbija je postala autonomna kneževina u okviru Osmanskog carstva i ukinut je feudalizam nakon čega je nastao novi društveni sloj slobodno seljaštvo.
Knez Miloš je vladao autokratski, stalno odbijajući da ograniči i deli vlast, zbog čega je protiv njegove vlasti bilo podizano nekoliko buna.
Najznačajnija je bila Miletina buna koja je za posledicu imala donošenje kratkotrajnog liberalnog Sretenjskog ustava koji je postavio temelje pravnog poretka u zemlji.
Tokom svoje prve vladavine, knez Miloš je bio najbogatiji čovek u Srbiji i jedan od imućnijih na Balkanu, a tokom izgnanstva poslovno su ga pretekli drugi veletrgovci.
Phone
Iako je bio nepismen tokom njegove prve vladavine osnovane su 82 škole, 2 polugimnazije, 1 gimnazija i Liceum Knjažestva serbskog, koji predstavlja temelj visokog obrazovanja.
19 godina je proveo u izgnanstvu, od 1839. do 1859. godine, prvo u Beču a potom na svojim imanjima u Vlaškoj, odakle je davao političku podršku svojim pristalicama u Srbiji.
Vraćen je na vlast posle Svetoandrejske skupštine 1858. Tokom kratkotrajne druge vladavine naložio je da se progone politički protivnici za koje je smatrao da su odgovorni za njegovo višegodišnje izgnanstvo ali je i usvojen Zakon o skupštini čime se u zemlji utemeljio parlamentarni sistem.
D. Gagričić (Novosti.rs), Vikipedija
Clothing
